De buurman heeft net een nieuwe auto, de buurvrouw een nieuwe designertas. Je beste vriendin boekte ‘zomaar een weekendje weg’ naar Milaan en je beste vriend vertelt vol trots over zijn behaalde spaardoel. Je bent wel blij voor ze, maar tegelijkertijd durf je niet te vertellen dat je geld al op is, maar je nog een heel stuk maand overhebt.
Terwijl iedereen om je heen het goed voor elkaar lijkt te hebben, ben jij elke maand bezig met uitvinden hoe je de eindjes nu weer aan elkaar knoopt. Je durft niet te zeggen dat je met financiële problemen kampt, ‘want wat moeten ze wel niet van je denken?’. Uit onderzoek van psycholoog Arnoud Plantinga blijkt dat schaamte voor financiële problemen ervoor zorgt dat je beslissingen neemt die je nog verder van huis brengen. Volgens psycholoog Plantinga schaamt één op de zeven Nederlanders zich voor zijn of haar financiële situatie. Dit hoeven geen mensen te zijn die financiële problemen hebben — we schamen ons al voor een laag inkomen.
Wanneer heb je financiële problemen?
Dingen die we vaak denken: ‘er zijn altijd mensen die het slechter hebben dan ik’ en ‘ik kan het wel alleen’. Naast dat we ons schamen voor onze financiële problemen, vragen we ook liever geen hulp. Ja, er zijn mensen die het slechter hebben. Sterker nog: in 2017 hadden 599.000 huishoudens een inkomen onder de lage-inkomensgrens. Maar je hoeft niet per se weinig te verdienen om financiële problemen te hebben. Want die buurman met die nieuwe auto? Misschien is dat een auto van de zaak en komt hij ook elke maand geld tekort door bijvoorbeeld een scheiding.
Je hebt financiële problemen als je moeite hebt met rondkomen. Als je je rekeningen niet kan betalen óf geen boodschappen kan doen. Als je niet weet hoe je de maand goed doorkomt. Het hangt af van hoe jij naar je situatie kijkt. Heb je een laag inkomen, maar lukt het je wel aan je financiële verplichtingen te doen en voor jezelf (en eventueel gezin) te zorgen? Dan is er niets aan de hand. Ervaar je je financiële situatie als problematisch door geldgebrek? Dan heb je financiële problemen.
Schaamte voor geldzorgen zorgt voor grotere problemen
De schaamte voor financiële problemen brengt ons verder in de problemen. En het zit al in de kleine dingen. Vraagt iemand of je meegaat naar het terras? Nodigt iemand zichzelf uit om bij jou te komen eten? Gaan mensen er vanuit dat je die paar honderd euro voor een vrijgezellenfeestje gewoon even neerlegt? Dan levert dat niet alleen een hap in je budget op, maar ook stress. En stress door geldzorgen is niet gek, wel heel vervelend.
De negatieve spiraal van schaamte
Schaamte is een negatieve emotie. Door je schaamte kan je vereenzamen. Leuke uitstapjes met vrienden of familie zitten er niet in, dus jij blijft al dan niet in je eentje thuis. Een dagje weg om je in een andere omgeving onder mensen te begeven, is vaak geen optie. Ook al kost het uitje zelf geen geld, vaak heb je toch te maken met reiskosten en wil je misschien even een broodje eten of wat drinken. Daarnaast zorgt de schaamte ervoor dat je het tegendeel wil bewijzen: jij zit goed in de slappe was. Grote kans dat je je overgeeft aan ‘statusconsumptie’: aankopen die de buitenwereld laten vermoeden dat je een flinke bankrekening hebt. Denk aan een dure merktrui of de allernieuwste iPhone. Daardoor hopen je schulden zich op en kom je terecht in een negatieve spiraal. En dan zorgt schaamte er ook nog eens voor dat je geen hulp durft te vragen…
Schaamte? Het kan ook anders!
Iedereen schaamt zich weleens ergens voor. We schamen ons vaak zelfs voor onze schaamte. En het is voor ons zo normaal, dat we niet eens echt doorhebben dat we het doen. Schaamte is een heel natuurlijke emotie, want het helpt ons te voorkomen dat we buiten de boot vallen. Als mens wil je graag onderdeel uitmaken van sociale groepen. En het liefst van de groep die we massaal als succesvol zien: de groep met geld. Op een of andere manier denken we dat succes en een vette bankrekening de gevolgen zijn van hard werken. Dat dit weggelegd is voor iedereen. Als we hier anders naar gaan kijken, neemt dit ook een hoop schaamte weg.
Wat er op jouw bankrekening staat — of juist niet —, zegt niets over wie jij bent. Jij bent met of zonder een ton nog steeds een leuk mens. Iemand met humor. Of misschien ben je iemand die altijd wijze raad heeft.
Zo doorbreek je schaamte
Jij bent de enige die met jouw schaamte kan afrekenen. Dat is lastig, zeker, maar niet onmogelijk. We geven je graag wat tips om schaamte los te laten.
1. Spreek je schaamte uit
Schaamte heeft alleen maar vat op je als je het voor je houdt. Zodra je uitspreekt waar je je voor schaamt, verliest deze emotie alle kracht. Als iemand tegen jou zegt dat hij of zij niet meegaat naar een restaurant, omdat hij of zij krap bij kas zit, dan vind je dat toch ook geen kneus? Doe dit voor het eerst bij iemand die je vertrouwt. Degene helpt je met je gevoelens een plek geven en te laten voelen dat financiële problemen niets zijn om je voor te schamen. Vind je dit eng? Onze buddy’s helpen je ook heel graag! Jouw buddy helpt je overzicht te krijgen en werkt samen met jou aan een schulden- en schaamtevrije toekomst. De app is geheel gratis te downloaden en je gegevens blijven anoniem.
2. Wees niet boos op jezelf
Financiële problemen kunnen iedereen overkomen. Geldzorgen staan niet gelijk aan dom of waardeloos zijn. Ze zeggen helemaal niets over wie jij bent. Zelfs al komen de problemen door keuzes die je maakte: vergeef jezelf. Wat gebeurd is, is niet terug te draaien. Zie het als een uitdaging: je hebt nu alle ruimte om er het beste van te maken en als mens te ontwikkelen.
3. Stel je kwetsbaar op
Iedereen is weleens bang voor afwijzing. En dat is spannend, maar ook waardevol. Er zullen altijd mensen zijn die je afwijzen. Grote kans dat dat mensen zijn die je niet in je directe omgeving nodig hebt. De mensen die je steunen en jouw kwetsbaarheid omarmen, dát zijn de mensen die je om je heen wil hebben. Hoe kwetsbaarder jij je opstelt, hoe beter de mensen die je aantrekt bij je passen. Zij kennen jou door en door en investeren in jou én je toekomst.
Meer weten over schaamte en hoe je er goed mee omgaat?
Wil je meer weten over kwetsbaarheid, moed en schaamte? Brené Brown doet hier onderzoek naar, geeft inspirerende lezingen en schrijft goede boeken. Een aanrader is The Call to Courage op Netflix. Heb je geen Netflix, bekijk dan de compilatie op YouTube. Op haar blog vind je ook meer dan voldoende informatie die je helpt om te laten gaan wie je denkt te moeten zijn. Haar TEDtalk over luisteren naar schaamte is ook zeker het bekijken waard.
Waar je je in ieder geval nooit hoeft te schamen: bij onze buddy’s. Dit zijn vrijwilligers die jou helpen orde op zaken te stellen. Alle buddy’s zijn zorgvuldig gescreend en hebben een speciale training gevolgd. Zo kunnen ze jou zo goed mogelijk helpen! Aanmelden als deelnemer is geheel gratis en anoniem. Meld je hieronder aan en pak je geldzaken aan voordat het geldzorgen zijn!