Martin was bij de lancering van fiKks op 20 maart 2018 onze eerste echte fikkser, gematcht met buddy Jeroen Dijsselbloem. Hij is – zo ontdekten we later – één van de velen die getroffen zijn door de Toeslagenaffaire van de Belastingdienst. Inmiddels is de affaire breed uitgemeten in het nieuws, en met zelfs een speciale staatssecretaris die zich over deze zaak ontfermt, begint er nu langzaam een licht aan het einde van de tunnel te komen voor iedereen die hierdoor in de problemen is gekomen.
We gaan met Martin in gesprek om te vragen hoe hij de afgelopen periode heeft ervaren en hoe het nu met hem gaat.
Een korte terugblik: hoe is Martin met zijn gezin in de Toeslagenaffaire verwikkeld geraakt?
– In 2012 ontvangt Martin een brief waarin staat dat de Belastingdienst stukken mist in verband met de kinderopvangtoeslag (4 van Martin’s 5 kinderen gaan op dit moment naar de opvang toe);
– Martin levert meerdere malen (op meerdere manieren) de missende stukken aan, maar de brieven blijven komen;
– Er komt een nieuwe brief: Martin heeft 10 dagen om het bedrag van 35.000 euro te betalen, omdat hij de stukken niet heeft aangeleverd; Nogmaals brengt Martin de stukken langs;
– Weer stuurt de Belastingdienst een brief: bovenop de 35.000 euro komen er boetes en rentes die Martin moet voldoen;
– Het gaat van kwaad tot erger: er wordt beslag gelegd en op een bepaald punt heeft Martin zo’n 5 à 6 maanden achterstand bij zijn schuldeisers en nog maar 600 euro per maand te besteden, in een gezin met 5 kinderen.
Op een bepaald punt zitten jullie flink in de problemen. Als het net zich steeds verder om je heen sluit, wat ervaar je dan?
Je denkt bij jezelf: dit is Nederland, dit kan niet, het klopt niet. Wij zijn een rechtvaardig land met een goed systeem, als je met een goede brief bezwaar maakt, dan komt het wel goed. Maar het komt niet goed. Want hoeveel bezwaar je ook maakt en hoe vaak je de stukken ook toestuurt: er verandert niks. Als je 23 keer iets hebt opgestuurd, juridische ondersteuning hebt en nog steeds worden er vorderingen uitgevoerd op je financiën, dan word je woedend, verdrietig, alles tegelijk.
Wat deed het verder met jouw leven en dat van je gezin?
Je bent niet meer jezelf. Simpele dingen als met mijn kinderen boeken lezen, helpen in huis: alles ging achteruit. Eén van mijn zoons begon op VWO en heeft uiteindelijk op vmbo kader eindexamen gedaan omdat wij als ouders minder aandacht hadden voor de kinderen en hun school. Ik gedroeg me anders als vader. Zelf had ik niet eens door dat ik veranderde, dat ik minder functioneerde binnen mijn gezin en op mijn werk. Ook mijn gezondheid ging achteruit: ik ontwikkelde slaapapneu van de stress. Je merkt de gevolgen later pas, nu pas heb ik echt door wat deze periode met ons leven heeft gedaan.
Veel mensen met geldproblemen schamen zich: is dit iets wat jij herkent?
Nee, niet direct, ik schaam me gelukkig niet zo snel. Ik heb altijd wel gedacht dat iedereen schulden kan overkomen. Waar ik wel veel last van had, was het verdriet dat we bepaalde dingen niet konden doen voor de kinderen. Ieder kind wil bijvoorbeeld op vakantie, maar dat ging niet meer. Dat doet pijn.
Hoe heb je op een gegeven moment de stap genomen om hulp te zoeken?
Ik heb hulp gezocht in mijn directe omgeving. Ook verschillende instanties heb ik geprobeerd, maar daar kwam ik niet doorheen. Achteraf gezien is dat waarschijnlijk omdat ik gemarkeerd was als fraudeur. Meestal kreeg ik daar alleen het advies om mijn woning te verkopen om zo mijn schuld af te lossen, maar ik wilde koste wat het kost mijn huis houden. Ik klopte uiteindelijk aan bij mijn ouders. Ik heb er wel even moeite mee gehad om tegen mijn vader te zeggen: “Je oudste zoon doet het even niet zo lekker”.
Heeft deze situatie ervoor gezorgd dat je anders bent gaan kijken naar mensen met geldproblemen?
100% ja: in het land waar wij leven worden mensen meteen wanbetaler genoemd. Dat geeft al aan wat wij vinden van mensen die iets niet kunnen betalen. Ik denk ook dat ik eerst tot de groep behoorde die dacht: “Je hebt te dure meubels gekocht, je hebt op een te grote voet geleefd.” Nu realiseer ik me veel meer dat het iedereen kan overkomen. Daarnaast: niemand wil uit huis worden geplaatst, niemand wil de druk van schulden.
Toen fiKks in maart 2018 gelanceerd werd, ben jij samen met Jeroen Dijsselbloem op verschillende radio- en televisieprogramma’s geïnterviewd over jouw geldproblemen. Dat is een flinke stap, om zo uit de anonimiteit te stappen en je verhaal te delen met de hele wereld. Zeker omdat de Toeslagenaffaire toen nog niet bekend was. Hoe werd hierop gereageerd?
Het was dubbel: sommige mensen vonden het fantastisch, maar er waren ook mensen die verbaasd reageerden: ‘Hoe kun je zoiets nu aan de grote klok hangen?” Je merkt dat er heel veel oordeel zit op het openlijk bespreken van geldproblemen. Gelukkig was ik goed in staat het van me af te laten glijden. Soms werd ik na een radiouitzending gebeld door een bekende: “Het is niet voor mij, maar voor mijn neef: hoe werkt dat fiKks?” Zelfs daarin zie je dat mensen bang zijn voor een oordeel zodra ze uitkomen voor hun geldproblemen.
Ook mijn collega’s wisten van niks tot ik met fiKks in de aandacht kwam. Toen ik het deelde kende ook nog niemand de Toeslagenaffaire, dat was toen nog niks. Gelukkig reageerden zij heel goed, we hadden een team waarin open met elkaar gedeeld wordt wat je meemaakt.
Hoe ga jij om met dit soort meningen van anderen?
Er is altijd wel iemand die wat van je vindt. Als je aan al die meningen moet voldoen, dan word je gek. Ik weet wie ik moet zijn en waar ik naartoe werk. Daarnaast ben ik gelovig. Dat heeft mij in deze hele situatie op de been gehouden, het geloof in God en Zijn plan, daar putte ik hoop uit.
Wat heeft het voor jou gedaan dat je uiteindelijk via fiKks een buddy had met wie je over je geldproblemen kon praten?
Een buitenstaander die de tijd neemt om met jou te praten, je te bemoedigen en te helpen: dat helpt je. Het is namelijk zo dat in een situatie zoals de mijne, de meest scherpe, intelligente persoon het overzicht kwijtraakt en vermoeid raakt. Het is prettig dat je er met iemand over kunt praten die buiten de situatie staat.
Wat wil je meegeven aan mensen die zelf geen schulden hebben (gehad)?
Eén van de zinnen die me het meest stoorde was: “Waarom bel je niet?” En “Waarom open je je post niet?” Je hebt geen idee hoe verlammend het werkt als je een brief krijgt waarop een enorme schuld staat. Het lukt je op een gegeven moment simpelweg niet meer, je komt er niet doorheen. Dat is het moment waarop je echt even een ander nodig hebt om je op weg te helpen, want na een tijd heb je de energie niet meer en de motivatie niet meer om zelf door te zetten.
Wat wil je nog meegeven aan iedereen die nu de fiKks app gebruikt?
Hoe moedig en krachtig het is dat je bent gestart om deze app te openen en om hulp te vragen. Je moet blij en trots zijn op jezelf: je bent meer dan dat geld, je bent nog een persoon. Je bent niet het bedrag wat er staat, die schuld die er staat. Je bent nog steeds een moeder/vader, een dochter/zoon of een zus/broer. Uiteindelijk is geld maar geld. Er is een uitweg: houd vol.
Uiteindelijk heeft Martin via de juridische weg zich aangesloten bij de groep getroffenen door de Toeslagenaffaire. De bal is hiermee aan het rollen gebracht, waardoor gelukkig ook Martin en zijn gezin gecompenseerd worden voor het leed waarin zij terecht zijn gekomen door de Toeslagenaffaire. Daarmee is een belangrijke stap in de goeie richting gezet.
Misschien herkende je wel wat dingen in het interview met Martin? Of ben je zelf getroffen door de Toeslagenaffaire? Onlangs spraken we ook met ervaringsdeskundige Farley Heydoorn. Nadat hij uit de schulden kwam, is hij met zijn bedrijf Buro VAT aan de slag gegaan om anderen met geldproblemen te helpen. Lees het interview met Farley hier.
Wil je net als Martin hulp van een buddy? Download dan onze app.